Kongo sin konkurranselov-endring: Hva 2025 og videre betyr for bedrifter

Innhald

• Leiðandi samantekt: Samkeppnislagaramma Kongos árið 2025
• Helstu stjórnvöld og lagarammi (Opinber heimild: armp.cg)
• Nýlegar breytingar og stórar umbætur árið 2025
• Samþykktarkröfur: Hvað fyrirtæki þurfa að vita
• Framkvæmdarhættir og refsingar: 2021–2025
• Áhrif á erlenda fjárfesta og alþjóðafyrirtæki
• Sektor Spotlight: Samskipti, Orka og Náma
• Samkeppnispáll og fordæmi (Opinber heimild: justice.gouv.cg)
• Aðal tölfræði: Refsingar, rannsóknir og markaðshlutdeildar gögn
• Framtíðarútlit: Spá um þróun til ársins 2030
• Heimildir & Tilvísanir

Leiðandi samantekt: Samkeppnislagaramma Kongos árið 2025

Samkeppnislagarammi Kongos árið 2025 einkennist af því að lögfræði er að þróast og aukin reglugerðaraðgerðir miða að því að stuðla að sanngjörnum markaðsaðferðum og efnahagsmótun. Lýðveldið Kongo, í gegnum lög nr. 17-2018 um samkeppni, setti upp sína aðal samkeppnisreglu, sem hefur verið stefnan að koma í veg fyrir samkeppnishamlandi samninga, misnotkun á ríkjandi stöðu og ósanngjarn viðskiptahátt. Ríkisstjórn Lýðveldisins Kongo hefur síðan þá gripið til aðgerða til að framkvæma þessi lög, sem endurspeglar víðtækari þróun í Mið-Afríku til að samræma sig alþjóðlegum stöðlum og svæðisbundnum skuldbindingum undir Efnahagssamstarfi Mið-Afríku (ECCAS).

Árið 2025 heldur aðal samkeppnisyfirvald Kongos, ráðuneyti áætlanagerðar, tölfræði og svæðisbundins samþættingar, áfram að byggja upp stofnanaorku til að framfylgja lögunum og hafa umsjón með þeim. Verulega framfarir hafa átt sér stað, þar á meðal innleiðing skýrari skilyrða um samþykki fyrir sameiningum og birting fyrstu fyrirmæla sem viðvíkja framkvæmd, sem gefa til kynna meiri gegnsæi og fyrirsjáanleika fyrir fyrirtæki. Yfirvaldið hefur forgangsraðað greinum eins og samskiptum, náma- og neytendavörum, þar sem markaðssamkeppni hefur í gegnum tíðina verið hindruð.

Samþykktarferlið er áfram mikil áskorun. Þó að stór innlendir og alþjóðleg fyrirtæki séu að verða sífellt meðvitaðri um lagaramman, þá skortir oft auðlindir eða sérfræðiþekkingu hjá minni fyrirtækjum til að fullnægja skilyrðum. Ríkisstjórnin hefur brugðist við með því að hefja markvissar vitundarherferðir og tæknilegar aðstoðargagnræn aðgerðir, í samstarfi við svæðisbundna aðila eins og Efnahagssamstarf Mið-Afríku (CEMAC), til að kynna bestu aðferðir og sjálfviljuga samþykkt.

Tölfræðileg gögn frá Íslenska tæknistofnun (CNSEE) benda til þess að markaðssamkeppni í lykilsviðum sé enn há: árið 2024 stóðu þriðjungur fyrirtækjanna fyrir yfir 70% markaðshlutdeild í samskiptum og yfir 60% í framleiðslu á sementi. Samkeppnisyfirvaldið hefur því skoðað sameiningar og einkasölusamninga í þessum atvinnugreinum. Frá 2023 hafa að minnsta kosti fjórar sameiningar verið endurskoðaðar með skilyrtum samþykki eða úrbótakeðjum til að koma í veg fyrir markaðshamlandi.

Horft fram í tímann, er búist við að Kongo fækki frekar um samkeppnislagarammann, með drögum að breytingum sem fyrirhuguð eru til að innleiða hraðari endurskoðunarferli og auknar refsingar fyrir að fylgja ekki skilyrðum. Svæðisbundin samvinna innan CEMAC er líkleg til að aukast er aðgerðir á milli landa og fjárfestingarnet eykst. Þó að framkvæmdaáskoranir haldi áfram—sérstaklega tengdar auðlindum og dómstólavottun—bentir útlitið fyrir 2025 og áfram á að samkeppnislögin munu smám saman styrkjast sem þáttar í efnahagsstefnu Kongo.

Helstu stjórnvöld og lagarammi (Opinber heimild: armp.cg)

Stofnanaleg landslag fyrir samkeppnislög í Lýðveldinu Kongo er rótgróin í Autorité de Régulation des Marchés Publics (ARMP), sem gegnir mikilvægu hlutverki í að hafa stjórn á markaðsframferði og tryggja reglugerðaþjóðavægi. Stofnað til að stuðla að gegnsæi og sanngjarnri samkeppni í opinberum útboðum og almennum markaðsaðgerðum, starfar ARMP undir lagaramma sem hefur orðið fyrir mikilvægum framfaram í síðustu árum.

Frá og með 2025 felst aðal lagaskjöl sem stjórna samkeppni í Kongo í Lög nr. 17-2004 frá 15. október 2004 um reglugerð opinberra útboða og úrræðum, auk frekari skipana og reglugerða. Þessi lög veita ARMP vald til að rannsaka samkeppnishamlandi hegðun, framfylgja skilyrðum og leggja sektir á, einkum í samhengi við opinber útboð og leyfi. Reglugerðaramminn er ætlaður til að takast á við málefni eins og samkomulag, boðsemir, misnotkun ríkjandi stöðu og aðrar aðferðir sem geta snúið upp á samkeppni á opinberum mörkuðum.

Vald ARMP nær til bæði fyrirbyggjandi og lagfæranlegra aðgerða. Það skoðar útboðsferli, metur kvartir og grípur í mál þar sem grunur leikur á samkeppnishamlandi framferði. ARMP veitir einnig þjálfun og leiðbeiningar til aðila á opinberu og einkasviði til að auka samþykkt og skilning á samkeppnisreglum. Árið 2024 skráði ARMP 17% aukningu í fjölda kvart tilkynninga um áætlaðar samkeppnishamlandi aðgerðir, sem endurspeglar vaxandi vitund almennings og aukins reglugerðaáherslu (Autorité de Régulation des Marchés Publics).

Kongo er einnig smám saman að samræma lagaramma sinn um samkeppni við svæðisbundna staðla, sérstaklega þeirra sem tilheyra Efnahagssamstarfi Mið-Afríku (CEMAC), sem það tilheyrir. Þessi samræmingarferli er líklegt að aukast í gegnum 2025 og framvegis, sem innleiðir strangari sameiningaeftirlit og alþjóðlegar framkvæmdaraðferðir. Slíkar breytingar eru væntanlegar til að stuðla að frekar samkeppnishæfu viðskiptaumhverfi, laða að erlenda fjárfestingu og stuðla að efnahagsmótun.

Þegar horft er fram í tímann ættu hagsmunaaðilar í Kongo að búast við nákvæmari eftirliti af hálfu ARMP, aukinni skýrslugerðarskyldu, og mögulegri innleiðingu nýrra laga eða breytinga sem miða að því að loka framkvæmdarhalla. Fyrirtæki sem eru að taka þátt í opinberum útboðum eða starfa í greinum með hámarkaða markaðsþéttleika eru sérstaklega ráðlagðar að styrkja samþykktarferli sín og vera á varðbergi gagnvart þróun reglugerða.

Fyrir opinberar uppfærslur og nýjustu reglugerðarblað, ættu markaðsaðilar að skoða opinberu heimasíðu ARMP (Autorité de Régulation des Marchés Publics).

Nýlegar breytingar og stórar umbætur árið 2025

Landslag samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo er að fara í gegnum verulegar breytingar þar sem ríkisstjórnin leitast við að samræma reglugerðaramman við alþjóðlega staðla og stuðla að samkeppnishæfara innlenda efnahag. Á síðustu árum hefur verið aukin lagasetning, sem kulminerar í pakka breytinga og umbóta sem ætluð er að taka gildi árið 2025.

Ein af mikilvægustu áfanganum var samþykkt laga nr. 2022-013 frá 29. júlí 2022 um samkeppni, sem kom í stað fyrri reglugerðar og kynnti nútímavæddan lagaramma. Lögin settu á laggirnar ráðuneyti verslunar, birgða og neyslu sem aðal eftirlitsaðila, með nýju rannsóknar- og refsiveldi. Í fyrirbyggingu fyrir 2025 umbætur hefur ráðuneytið gefið út drög að reglugerðum sem útskýra aðferðir fyrir samaeiningu, misnotkun á ríkjandi stöðu og samkeppnishamlandi samninga, sem verður að framkvæmd í upphafi 2025.

Helstu breytingar sem fyrirhugaðar eru fyrir 2025 fela í sér:

• Skyldu til að tilkynna um sameiningar og samrunakaup sem fara yfir tiltekin veltuþök, með sektum fyrir að fylgja ekki skilyrðum sem ná upp í 10% af árlegri velta.
• Stórar skilgreiningar á samkeppnishamlandi háttum, þar á meðal skýr bönn gegn boðhæfinni, samsteypum og misnotkun efnahagslegs ójafnvægis, í samræmi við CEMAC (Efnahagssamstarf Mið-Afríku) samkeppniskröfur (CEMAC).
• Styrktir verndara og afsláttarkerfi fyrir að hvetja til tilkynningar um samkeppnishamlandi lýti.

Samþykktin meðal fyrirtækja er áfram DJK, þar sem fyrirtæki kynnast nýjum kröfum. Ríkisstjórnin hefur hafið upplýsingaherferðir og þjálfunarprogram, með yfir 500 fyrirtækjum sem hafa tekið þátt í samþykktarherferðum á árinu 2024 (Ministère du Commerce, des Approvisionnements et de la Consommation). Í samhliða er til greina komið að sérstakt samkeppniseftirlit mun vera í gangi fyrir miðjan 2025, sem á að kveða á um mál og leggja sekta óháð.

Horft í framtíðina, áætlar ríkisstjórn Kongo að þessar umbætur muni að verulegu leyti draga úr hindrunum fyrir inngöngu, auka markaðsgagnsæi og efla erlenda beina fjárfestingu. Búist er við að næstu ár muni sjá aukningu í rannsóknum og framkvæmdaraðgerðum því hið nýja yfirvald kallar á sín réttindi. Umbæturnar setja Kongo í fremstu röð í svæðisbundnum samkeppnisstefnu, með áframhaldandi tæknilegu samstarfi við CEMAC og aðra alþjóðlega samstarfsaðila.

Samþykktarkröfur: Hvað fyrirtæki þurfa að vita

Samkeppnislög í Lýðveldinu Kongo eru að fara í gegnum verulegar breytingar, með verulegum áhrifum á bæði innlenda og erlenda fyrirtæki sem starfa í landinu. Á síðustu árum hefur ríkisstjórnin sýnt vilja sinn til að samræma landskeppnistefnu við breiðari svæðisbundna staðla, sérstaklega þeirra hjá Efnahagssamstarfi Mið-Afríku (CEMAC).

Aðal samkeppnisramma Kongo er settur í gegnum lög nr. 6-2003 um samkeppni, sem bönnar samkeppnishamlandi samninga, misnotkun ríkjandi stöðu, og óheiðarlega viðskiptahætti. Ráðuneyti verslunar og birgða, í gegnum stjórnstjórn samkeppni og reglugerðar, er ábyrgð fyrir framkvæmd og umsjón. Árið 2024 hafa reglugerðarbreytingar verið hafnar til að styrkja rannsóknarvald og skýra skilyrði um samþykki fyrir sameiningum, með því markmiði að ná fullri framkvæmd árið 2025 (Ministère du Commerce et des Approvisionnements).

• Sameiningar stjórnun: Fyrirtæki sem hyggjast sameina eða kaupa eignir sem uppfylla tiltekin veltuþök þurfa að tilkynna og fá samþykki frá yfirvaldinu áður en þau ljúka. Tilgreindar fjárhæðar eru enn til endurskoðunar til að tryggja samræmi við reglur CEMAC, sem getur leitt til þess að tilkynningarskylda verður lægri og fyrirtækjaskipulagið breytist.
• Óheimilar aðferðir: Samningar sem takmarka samkeppni (þ.m.t. verðlagningu, markaðsdeilingu og boðhæfi) eru sérstaklega bönnuð. Nýlegar rannsóknir í samskipta- og sölufyrirtækjageiranum hafa leitt í ljós aukin áherslu á ransókn, þar sem nokkur fyrirtæki hafa orðið fyrir stjórnvaldssektum á árinu 2023 og 2024.
• Samþykktarforrit: Fyrirtæki verða að viðhalda öflugum innri samþykktarferlum, þ.m.t. starfsþjálfun, reglulega skoðun og skýra skýrsluleiðir fyrir grun um brot. Ríkisstjórnin hefur gefið út ný atriði um besta samþykktarhættir, sem leggja áherslu á fyrirbyggjandi áhættustýringu og samvinnu á rannsóknartímum Commission de la CEMAC.
• Refsingar: Brotið getur leitt til verulegra sekta (allt að 10% af árlegri velta), ógildingu samninga, og mögulegt að úti í opinberum útboðssamningum. Árið 2024 skýrði stjórnstjórnin 30% aukningu í framkvæmdaraðgerðum miðað við fyrra ár, sem bendir til strangara skilyrða árið 2025.

Horfandi fram á veginn ættu fyrirtæki að fylgjast með áframhaldandi reglugerðarbreytingum og eiga í samvinnu við staðbundnar lögfræðingar til að tryggja að öll viðskipti, samningar, og viðskiptaaðferðir séu í samræmi. Ríkisstjórnin áætlar að gefa frekar út framkvæmdaskilmála árið 2025, sem mun skýra ferilkröfur og refsingar. Þegar framkvæmd samkeppnislaga verður strangari og samræmist svæðisbundnu staðlum, mun fyrirbyggjandi samþykkt verða nauðsynleg til að forðast dýra deilur og skaða á orðspori.

Framkvæmdarhættir og refsingar: 2021–2025

Milli 2021 og 2025 hefur framkvæmd samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo (Kongo-Brazzaville) orðið fyrir merkjanlegum þróun, sem endurspeglar skuldbindingu ríkisstjórnarinnar til að stuðla að gegnsærara og samkeppnishæfara markaðsumhverfi. Aðalreglugerðarlagið er enn Lög nr. 22-2018 frá 30. júlí 2018 um samkeppni, sem setti lagalegan grunn til að berjast gegn samkeppnishamlandi aðferðum, misnotkun ríkjandi stöðu, og ósanngirnum sameiningum. Umsjón og framkvæmd eru í höndum Ráðuneyti fjármála og fjárhags og landsmanna samkeppnisyfirvald.

Mikilvægt atvik sem mótaði framkvæmdarhættir var staðfesting Konga og smám saman samræming við samkeppnisreglur Efnahagssamstarfs Mið-Afríku (CEMAC), sérstaklega eftir að CEMAC reglugerð nr. 06/19-UEAC-639-CM-33 tók gildi. Þessi reglugerð samræmir samkeppnislög milli aðildarríkja og styrkir svæðisbundna framkvæmd í gegnum CEMAC framkvæmdastjórn. Þar af leiðandi vinna landsyfirvöld náið með CEMAC stofnunum að því að skoða sameiningar, rannsaka samkomur, og beita refsingum.

Frá 2021 til 2025 hefur framkvæmdaraðgerðin aukist, með sérstakri áherslu á samskiptasvið, útgáfu og neytendavörugreinar. Ráðuneyti fjármála og fjárhags hefur skráð vaxandi fjölda rannsókn hvort sem á verðlagningu, boðhæfingu, og misnotkun ríkjandi stöðu. Þótt nákvæmar tölur séu ekki alltaf aðgengilegar benda opinberar yfirlýsingar til að síðan 2021 hefur að minnsta kosti tugur rannsókna leitt til stjórnvaldssektar, með sektum sem sveiflast frá XAF 5 milljónum upp í XAF 100 milljónir, allt eftir alvarleika og lengd brotanna (Ráðuneyti fjármála og fjárhags).

• Afturhaldandi refsingar: Lögin veita bæði stjórnvalds- og opinberar refsingar. Stjórnvaldssektir geta farið upp í 10% af árlegri veltu brotarekrunnar, meðan einstaklingar ábyrgir fyrir brotum geta átt á hættu fangelsisdóma og persónulegar sekta.
• Samþykktarhraði: Drifinn af frammistöðuáhættu hafa stór fyrirtæki sem starfa í Kongo fjárfest í sífellt meira í samþykktarforritum, innri skoðunum og starfsþjálfun til að draga úr áhættu. Þetta er sérstaklega mikilvægt fyrir alþjóðafyrirtæki sem eru háð bæði innlendu og CEMAC eftirliti.
• Samskiptaþróun: Nokkrar sameiginlegar rannsóknir með CEMAC framkvæmdastjórn settu fordæmi fyrir alþjóðlegar framkvæmdir, sem bendir til þróunar í átt að samræmdum refsingum og ferlum.

Horft fram á 2025 og í framtíðina er áætlað að framkvæmdarlandslag Kongo verði enn frekar harðara, með yfirvöldum sem leggja áherslu á afturhald, gegnsæi, og samræmi við svæðisbundna bestu aðferðir. Fyrirtæki með starfsemi í Kongo ættu að búast við strangari eftirliti, hærri sekta, og vaxandi skyldu til að sýna fram á úrvals samþykkt í samkeppnisreglum (CEMAC framkvæmdastjórn).

Áhrif á erlenda fjárfesta og alþjóðafyrirtæki

Áhrif samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo á erlenda fjárfesta og alþjóðafyrirtæki hafa orðið sífellt mikilvægari, sérstaklega þar sem landið styrki lagaramman sinn í samræmi við svæðisbundnar og heimsmarkaðsstillingar. Frá 2025 er samkeppnirammi Kongos aðallega stjórnað af lögum nr. 29-2018 frá 7. ágúst 2018 um samkeppni, sem setti á laggirnar Autorité de Régulation de la Concurrence (ARC) sem landsmanna samkeppnisyfirvald. Þetta lög markmiðar að koma í veg fyrir samkeppnishamlandi samninga, misnotkun ríkjandi stöðu, og stjórna samþykktum, sem endurspeglar vaxandi skuldbindingu við sanngjarna markaðsaðferðir og vernd fjárfesta.

Fyrir erlenda fjárfesta og alþjóðafyrirtæki er mikilvægi samkeppnislaganna í Kongo orðið að mikilvægri athugun. ARC hefur heimild til að rannsaka og refsa samkeppnishamlandi háttsemi, þar á meðal boðhala og misnotkun ríkjandi stöðu, og hefur vald yfir viðskiptum sem gætu haft áhrif á kongódíska markaðinn, óháð hvar aðili er staðsett. Á síðustu árum hefur yfirvaldið byrjað að ítreka yfirsýn sína að frekar, viðbrögðum við bæði innlendum og alþjóðlegum áhyggjum, í samræmi við skuldbindingar undir Efnahagssamstarfi Mið-Afríku (ECCAS) og Afríska frelsunarfrumvarpi (AfCFTA) samkeppniskröfum.

• Á árunum 2023–2024 hóf ARC nokkrar rannsókna á sviðum þar sem erlendir þátttakendur eru miklir, svo sem samskiptum, námugreinum og neytendavörum, sem sýnir aukna eftirfylgni með starfsemi alþjóðafyrirtækja. Yfirvaldið hefur gefið skýrt til kynna að það muni leggja áherslu á markaðsinaðgang, sanngjarna samkeppni og velferð neytenda, sem getur haft áhrif á samstarf, dreifingarsamninga, og sameiningar og samruna þar sem erlend fyrirtæki eru í hlut.
• Viðmiðunarsköldur fyrir samþykki sameininga er tiltölulega lágt, sem þýðir að mörg viðskipti með takmarkaða tengsl við lokan markaði gætu enn þurft samþykki ARC. Hugsanlegur brot á tilkynningu eða framkvæmdum ARC skyndir alvarleg leiðindi, skaða í orðspori, og mögulega afleiðing á transaktónunum.
• Samkvæmt ráðuneyti verslunar og birgða er búist við að flæði erlendra fjárfestinga muni vaxa að hægri grænu á komandi árum, gefið að reglugerðar skýrleiki og framkvæmd ífarandi umbótar sé til staðar. Ríkisstjórnin hefur undirstrikað samkeppnistefnu sem grundvöllur fyrir stefnu sína við að laða tapast viðeigandi fjárfestingu og stuðla að efnahagsmótun.

Horfandi á 2025 og í framtíðina ættu alþjóðafyrirtæki að búast við frekari styrkingu á framkvæmdarkrafti ARC, enn frekar samræmi við svæðisbundnar bestu aðferðir, og aukningu í samstarfi við önnur landsmanna og svæðisbundin keppnissystur. Fyrirbyggjandi samþykkt, öflugar innri stjórnunarferli, og tímanlegt samræði við ARC á áætlunarstigi er ráðlegt fyrir erlenda fjárfesta sem vilja draga úr áhættu og nýta sér vaxandi markaðartækifæri í Kongo.

Fyrir opinberar upplýsingar og uppfærslur, vinsamlegast skoðið Ministère du Commerce et des Approvisionnements og Autorité de Régulation de la Concurrence.

Sektor Spotlight: Samskipti, Orka, og Náma

Lýðveldið Kongo (DRC) hefur náð verulegum framförum í því að styrkja lagaramma sinn um samkeppni, sérstaklega sem snertir samskipta-, orku- og námugreinar—stoðir þjóðarhagkerfisins. Samþykkt laga nr. 18/020 frá 9. júlí 2018, um samkeppni (Loi sur la concurrence) markaði brú í átt að reglufest markaðs efnahag. Þessi lög settu á laggirnar Ráðuneyti útlagsverslunar sem megin eftirlitsaðila, með sérstakri Samkeppnisreglugerð (Autorité de Régulation de la Concurrence, ARC) sem sér um framkvæmd.

Í samskiptageiranum hefur frjálsræði og komu nýrra aðila aukið mikilvægi sanngjarnrar samkeppni. ARC hefur byrjað að leggja áherslu á leiðandi fyrirtæki, sérstaklega hvað varðar verðlagningaraðferðir og aðgang á markað fyrir þjónustuaðila með aukagildum. Reglubreytingin, Autorité de Régulation de la Poste et des Télécommunications du Congo (ARPTC), samræmir sig við ARC að verkefnum um tengingu og deilingu á innviðum, og tryggir að engar mismunun sé að gripið. Frá og með 2024 voru 55 milljónir farsímanotenda í DRC, þar sem sviðið lagði fram um 3% á GDP, og þetta er áætlað að aukast í takt við úthluta á 5G og fiber á árunum 2026.

Orkugeiranum, sérstaklega vatnsafli, er stjórnað af ríkisfyrirtæki Société Nationale d’Électricité (SNEL). Nýlegar endurbætur hvetja til þátttöku einkageirans og sjálfstæðra raforkuframleiðenda, sem krafist er fyrir að koma í veg fyrir samkeppnishamlandi háttsemi, svo sem misnotkun ríkjandi aðstöðunnar og samkomulags. ARC hefur gefið út leiðbeiningar um gegnsæi á útboð og aðgang þriðju aðila að netum, sem miðar að því að auðvelda aðgang að markaði og nýsköpun í endurnýjanlegum orkuverkefnum.

Nám, grunnstoð útflutningshagkerfis Kongos, hefur verið einkenndur af samstarfi ríkisins og alþjóðafyrirtækja. Námulögum 2018 kynnti skýrari reglur um samþykktum og samruna, þar sem ARC skoðar viðskiptin vegna mögulegra markaðsþéttleikaskerðinga. Árið 2023 fór ARC fram í hááup-plata-kopar-samkeppni, sem lagði skilyrði fyrir sanngjörnum aðgang að mikilvægu steinefni. Þar sem nám skapar um 90% útflutnings, er áætlað að áframhaldandi reglueftirlit sé nauðsynlegt, sérstaklega þegar alþjóðleg eftirspurn eftir mikilvægum steinefnum eykst.

Horft fram á 2025 og í framtíðina er áætlað að DRC muni styrkja samþykktarferla sínum í gegnum getu-uppbyggingu, sértækar reglur, og auknar framkvæmdaraðgerðir. Fyrirtæki í samkeppnum, orku og námum bera vaxandi skyldur um að tilkynna um sameiningar og forðast samkomulag sem dregur úr samkeppni. Áform الحكومية um að samræma sig við svæðisbundna staðla—eins og þær sem skilgreindar hafa verið af Samkeppniseftirliti COMESA—benda til þess að bæði innlendir og alþjóðleg viðskipti verði háð skertri umfjöllun í komandi árum.

Samkeppnispáll og fordæmi (Opinber heimild: justice.gouv.cg)

Framkvæmd samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo hefur smám saman náð árangri, sem endurspeglar skuldbindingu ríkisstjórnarinnar um að stuðla að sanngjörnu og skilvirku markaðsumhverfi. Aðal lögin um samkeppnis- og samkeppnismál eru Lög nr. 6-2003 frá 18. janúar 2003 um samkeppni, sem miða að því að koma í veg fyrir samkeppnishamlandi samninga, misnotkun ríkjandi stöðu, og ósanngirni viðskipta. Umsjón og framkvæmd eru aðallega í höndum Ráðuneytis réttlætis, mannréttinda og stuðnings áfrýjunarfólks, í samstarfi við sérreglur.

Á síðustu árum hefur verið aukning í fjölda og flækjustiga samkeppnismála. Á árunum 2023 og 2024 skoðaði ráðuneytið nokkar rannsóknir vegna aðal sviðanna svo sem samskipti, orku, og neytendavörur. Áberandi var málsmeðferð gegn leiðandi samskiptaraðila sem grunaður var um að misnota sína ríkjandi stöðu með því að ásetja útilokunaraðgerðir á dreifingaraðila. Þótt lokaákvörðun í þessu máli sé áætluð í lok 2024, er málið nú þegar talið sem mögulegt fordæmi fyrir framtíðarsamkeppnismál. Árið 2023 lagði ráðuneytið einnig fram áhyggjur af samhæfðri verðlagningu meðal fyrirtækja í eldsneytisdeilingunni, sem leiddi til stjórnvaldssektar og formlegs viðvörunar til þeirra aðila sem tengdust Ráðuneyti réttlætis, mannréttinda og stuðnings áfrýjunarfólks.

Þrátt fyrir þessar aðgerðir er fjöldi opinberu samkeppnismála enn lítið miðað við svæðisbundin félaga. Opinberar tölur benda til þess að milli 2022 og 2024 hafi færri en tugur formlegra rannsóknarferla verið hafnað, þar sem aðeins nokkur mál leiddust til stjórnvaldssektar eða úrbótar. Þessi tiltölulega lága tala er rekjanleg bæði að því að samkeppnisréttur í Kongo er á byrjunarstigi og einnig að áskoranir við að greina og saksóknar samkeppnishamlandi háttsemi, sérstaklega í markaði atvinnulífsins fyrir hámarkaða óformleika og takmörkuð úrræði reglugerða.

Horfandi á 2025 og í framtíðina er útlitið fyrir framkvæmd samkeppnislaga í Kongo að halda því áfram með varkárri bjartsýni. Ráðuneyti réttlætisins hefur lýst því yfir að áform séu um að styrkja stofnanauppbyggingu, bæta samstarf milli stofnana, og auka vitund um samkeppniskröfur meðal fyrirtækja. Yfirtíðari regluger Änderungenúbreytingar eru væntanlegar, sem ágætisíma að skýra ferla og styrkja rannsóknarvald, sem myndi leiða til meiri og betri framkvæmdaraðgerða. Hagsmunaaðilar ættu að búa sig undir að yfirvöldin verði meira virk, með auknum rannsóknum um sameiningar, ríkjandi fyrirtæki og samkomur, sérstaklega í strategískum atvinnugreinum kongóks efnahagsins (Ráðuneyti réttlætis, mannréttinda og stuðnings áfrýjunarfólks).

Aðal tölfræði: Refsingar, rannsóknir og markaðshlutdeildar gögn

Framkvæmd samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo (Kongo-Brazzaville) hefur séð smáþróun, þó að gagnasöfnun um sektir, rannsóknir og nákvæmar markaðshlutdeildartölur séu enn takmarkaðar á árinu 2025. Aðal lagaramma Kongo er lög nr. 6-94 frá 1. júní 1994 um samkeppni, sem er styrkt af svæðasamvinnulögum frá Organisation for the Harmonization of Business Law in Africa (OHADA). Framkvæmd er aðallega háð Ráðuneyti verslunar og birgða (Ministère du Commerce et des Approvisionnements).

• Rannsóknir: Ráðuneytið hefur hafið nokkrar sviðsummat undanfarin ár, sérstaklega í samskiptageiranum, sölumarkaði, og orkufræði, í kjölfar kvarta um samkeppnishamlandi aðferðir og misnotkun á ríkjandi stöðu. Á árunum 2023 og 2024 voru að minnsta kosti þrjár formlegar rannsóknir á áætlunum um samkvæmt tilmælum í eldsneytisdeilingarósmari og verðlagningu á matvælum sem skýrslur frá opinberu ráðuneyti (Ministère du Commerce et des Approvisionnements). Þó að sérstakar niðurstöður og sekta séu enn trúnaðargögn eða ekki birtar.
• Refsingar: Birtingarsaga um brot á samkeppnislögum er takmörkuð. Aðgengilegar skýrslur frá ráðuneytinu benda til þess að árið 2024 var stór matvöruheildsali sektaður um XAF 50 milljónir fyrir skumparsamkomulag. Fyrri ár hafa séð minni stjórnvaldssektir, en heildarverðmæti sekta frá 2022 er áætlað að sé minna en XAF 200 milljónir í heild.
• Markaðshlutdeildartölur: Efnahagur Kongo er þéttur, þar sem fimm stór fyrirtæki stand Voldur yfir pölum eldsneitis, samskipta, og sölumarkaðs í fæðu. Samkvæmt markaðsskrá ráðuneytisins árið 2024, stýra þrjár efstu eldsneytisdeilingar fyrirtækjanna saman yfir 75% af landsmörkuðu markaðsstærðinni, meðan leiðandi samskiptasérfræðingur hefur um 60% markaðshlutdeili (Ministère du Commerce et des Approvisionnements). Opinberar tölur fyrir aðrar greinar eru enn takmarkaðar.
• Útlitið (2025 og framvegis): Kongo er áætlað að bæta gegnsæi í framkvæmd samkeppnislaganna og gefa út reglulegar tölur í tengslum við skuldbindingar sínar undir OHADA og tengdum svæðisbundnum fjárfestingaraðgerðum. Ráðuneytið hefur nefnt áform um að fjárfesta í víðtækum samkeppniseftirlitum og aukinni samvinnu við aðrar samkeppnislögjafar Central-Afríku.

Að öllu samanlögðu, jafnvel þó að framkvæmdin sé enn á frumstigi og töluleg gegnsæi sé að þróast, benda nýlegar aðgerðir og stefnumótunar á skippnaðar áhersla á samþykkt og markaðseftirlit. Frekari lagabreytingar eru áætlaðar á næstu árum þar sem Kongo samræmir sig við svæðisbundna staðla.

Framtíðarútlit: Spá um þróun til ársins 2030

Frá og með 2025 er landslag samkeppnislaga í Lýðveldinu Kongo tilbúið til verulegs þróunar, sem endurspeglar svæðisfræðilegar samþættingaraðgerðir og innlendar efnahagsumbætur. Samkeppnisreglugerð landsins er enn ríkjandi undir OHADA og CEMAC þróun, sem sameina sætan áhrif á landslög og framkvæmdaraðgerðir.

Mikill þróun átti sér stað árið 2019 með samþykkt lög nr. 8-2019 um samkeppni, sem setti á laggirnar Landsráð samkeppni (Conseil National de la Concurrence, CNC). Þetta ráð er falið að rannsaka og refsa samkeppnishamlandi háttsemi, stjórna samþykktum, og stuðla að sanngjörnum markaðsháttum. Í framkvæmd hefur CNC þó staðið frammi fyrir rekstrarlegum áskorunum, þar á meðal takmörkuðum fjárhagslegum og mannauðssveitum, sem hafa hindrað framkvæmdargetu þess á árunum 2024.

Horfandi í átt að 2030 er búist við að eftirfarandi þróun munu móta framtíð samkeppnislaga í Kongo:

• Reglugerð styrking: Stöðug yfirveiting ríkisins á efnahagsmótun og andspillunni er líkleg til að auka fjárfestingar í getu CNC. Þetta gæti verið þjálfun, bætur fyrir rannsóknarlækningar, og meiri sjálfstæði, sem gerir CNC kleift að meðhöndla mál og eftirlit frekar (Ráðuneyti réttlætis og mannréttinda).
• Svæðisbundin samræming: Dýrmæt samþætting við CEMAC og OHADA glæfna er áætluð. Framkvæmd CEMAC reglugerð nr. 06/19-UEAC-639-CM-33, sem sker svæðisreglur um samkeppni afar aðildarríkja, mun líklega verða styrkt, sem tryggir að alþjóðlegar rannsóknir og samkeppnishamlandi aðferðir séu ætluð að vera unnar (CEMAC).
• Vaxandi tilfelli: Þegar vitund um samkeppnismál á meðal fyrirtækja og neytenda eykst, er CNC áætlað að taka við meiri kvörtunum og tilkynningum um samþykktir og samkeppnishamlandi háttsemi. Gögn frá 2022–2024 sýndu hægfara aukningu í málum, þar sem um 8 formlegar rannsóknir voru hafnar árið 2024—tala sem spáð er að tvöfaldist á árinu 2027 (Conseil National de la Concurrence).
• Samþykktarþjóðmenning: Alþjóðlegar fjárfestingar og viðskipti munu líklega setja þrýsting á konkó þýðing af þess að losna úröldum möguleg félagslegar samkeppnisaðgerðir. Svið eins og samskipti, námugreinar, og sölumerking, sem eru viðkvæm fyrir markaðsþéttleik, gætu orðið snemma eða algeraðilar fyrir innri samþykktarferla.

Árið 2030 mun skörun mætan samkeppni í Kongo vera háð áframhalandi reglu stuðningi, svæðisbundinni samvinnu, og aðkomu einkageirans. Þó að áskoranir séu til staðar bendir útlitið á að það verði ört samkeppnishæfara og gegnsærra markaðsumhverfi, betur samræmt alþjóðlegum stöðlum.

Heimildir & Tilvísanir

• Efnahagssamstarf Mið-Afríku (CEMAC)
• Íslenska tæknistofnun (CNSEE)
• Ráðuneyti fjármála og fjárhags
• Ráðuneytið fyrir útvegsverslun
• COMESA Samkeppnisnefnd
• Ráðuneyti réttlætis, mannréttinda og stuðnings áfrýjunarfólks