Cú sốc lạm phát của Nhật Bản: Điều gì có thể xảy ra trong 5 năm tới đối với tài chính của bạn (2025)

Danh sách nội dung

• Tóm tắt điều hành: Những hiểu biết chính về triển vọng lạm phát của Nhật Bản
• Ảnh chụp năm 2025: Xu hướng và số liệu lạm phát hiện tại
• Bối cảnh lịch sử: So sánh các chu kỳ lạm phát trong quá khứ và hiện tại
• Các động lực kinh tế chính: Điều gì đứng sau sự gia tăng giá cả ở Nhật Bản
• Tác động đến các hộ gia đình: Tiền lương, chi phí sinh hoạt và sức mua
• Tác động kinh doanh: Phản ứng của doanh nghiệp và sự khác biệt giữa các ngành
• Chính sách của chính phủ và phản ứng quy định (Nguồn: mofa.go.jp, boj.or.jp, mof.go.jp)
• Thuế và tuân thủ: Điều hướng các thay đổi pháp lý liên quan đến lạm phát (Nguồn: nta.go.jp, mof.go.jp)
• Dự đoán của các chuyên gia: Dự báo cho năm 2025-2030 (Nguồn: boj.or.jp, cao.go.jp)
• Kết luận và Khuyến nghị chiến lược cho các bên liên quan
• Nguồn & Tài liệu tham khảo

Tóm tắt điều hành: Những hiểu biết chính về triển vọng lạm phát của Nhật Bản

Động lực lạm phát của Nhật Bản đã trải qua một sự biến đổi rõ rệt kể từ đại dịch toàn cầu, với mức tăng giá duy trì trên mức trung bình lịch sử và các mục tiêu chính sách trung ương. Sau nhiều thập kỷ lạm phát thấp hoặc gần như không có, đất nước đã ghi nhận mức tăng giá cao nhất trong hơn 40 năm qua vào năm 2022 và 2023. Trước thềm năm 2024 và vào năm 2025, lạm phát đã dịu lại nhưng vẫn giữ vững, đặt ra những cân nhắc quan trọng về chính sách tiền tệ, tuân thủ của doanh nghiệp và các khuôn khổ lập pháp.

• Các xu hướng gần đây và số liệu chính: Sau khi đạt đỉnh hơn 4% vào đầu năm 2023, lạm phát chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Nhật Bản đã từ từ giảm tốc, đạt tỷ lệ hàng năm là 2,2% vào tháng 4 năm 2024, vẫn trên mức mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản. Sự tăng vọt này được thúc đẩy bởi việc gia tăng liên tục giá thực phẩm, năng lượng và dịch vụ, cũng như các hiệu ứng chuyển giao từ việc tăng chi phí đầu vào và các cuộc thương lượng tiền lương.
• Phản ứng chính sách và môi trường pháp lý: Để đáp ứng sự lạm phát kéo dài, Ngân hàng Nhật Bản đã chấm dứt chính sách lãi suất âm vào tháng 3 năm 2024 — động thái đầu tiên như vậy sau 17 năm — nâng lãi suất ngắn hạn lên 0–0,1%. Ngân hàng trung ương cũng đã tín hiệu một chuyển dịch từ việc kiểm soát đường cong lợi suất, đồng thời nhấn mạnh cam kết duy trì sự trợ cấp vừa phải nếu áp lực lạm phát giảm. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi đã hỗ trợ các sáng kiến tăng trưởng lương, và các sửa đổi đối với Luật về các Biện pháp Đặc biệt để Cải thiện Năng suất đã tạo điều kiện cho việc chuyển giao giá cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
• Tuân thủ và chiến lược doanh nghiệp: Doanh nghiệp phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn theo luật bảo vệ người tiêu dùng và luật thương mại công bằng, với Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản theo dõi đối với việc tăng giá không hợp lý hoặc thông đồng. Các công ty được khuyến cáo đảm bảo giao tiếp minh bạch về điều chỉnh giá cả và tài liệu các cấu trúc chi phí để làm cơ sở cho các quyết định giá.
• Triển vọng năm 2025 và hơn thế nữa: Văn phòng Nội các dự báo rằng lạm phát cơ bản sẽ duy trì ở mức hơi trên 2% cho đến năm 2025, được hỗ trợ bởi sự tăng trưởng lương ổn định và sự chuyển giao chi phí đầu vào tiếp tục, mặc dù có những rủi ro từ sự biến động hàng hóa toàn cầu và động lực tiêu dùng trong nước. Các cải cách cấu trúc và số hóa, cùng với những khó khăn về nhân khẩu học, sẽ định hình quỹ đạo lạm phát trung hạn.

Tóm lại, lạm phát của Nhật Bản trong năm 2025 dự kiến sẽ vẫn ở mức vừa trên mục tiêu, thúc đẩy sự điều chỉnh tiền tệ và sự cảnh giác về quy định liên tục. Các bên liên quan phải theo dõi chặt chẽ tín hiệu chính sách và tuân thủ pháp lý khi bối cảnh phát triển.

Ảnh chụp năm 2025: Xu hướng và số liệu lạm phát hiện tại

Cảnh quan lạm phát của Nhật Bản trong năm 2025 phản ánh cả hậu quả của những gián đoạn toàn cầu gần đây và các đặc điểm cấu trúc lâu dài của nền kinh tế. Sau nhiều thập kỷ lạm phát thấp hoặc thậm chí là giảm phát, Nhật Bản đã chứng kiến sự gia tăng giá tiêu dùng bắt đầu từ năm 2021-2022, do chi phí năng lượng tăng, áp lực chuỗi cung ứng và đồng yên yếu hơn. Đến đầu năm 2025, những yếu tố này đã dịu lại, nhưng lạm phát vẫn cao hơn mức trung bình lịch sử của Nhật Bản.

• Số liệu lạm phát gần đây: Theo Cục Thống kê Nhật Bản, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn quốc không bao gồm thực phẩm tươi sống, một chỉ báo chính, đã tăng khoảng 2,4% so với cùng kỳ năm trước trong quý I năm 2025. Điều này đánh dấu sự ổn định so với mức đỉnh của năm 2023 nhưng vẫn trên mức mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ).
• Chuyển đổi chính sách tiền tệ: Ngân hàng Nhật Bản đã dần từ bỏ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của mình. Vào tháng 3 năm 2024, BOJ đã chấm dứt chính sách lãi suất âm, nâng lãi suất chính sách ngắn hạn lần đầu tiên kể từ năm 2007. Động thái này là phản ứng trước lạm phát kéo dài và tăng trưởng lương, tín hiệu một giai đoạn mới trong chính sách tiền tệ, mặc dù lãi suất vẫn thấp theo tiêu chuẩn toàn cầu.
• Động lực lương và giá cả: Các cải cách thị trường lao động và các cuộc thương lượng tiền lương mạnh mẽ vào năm 2024 đã góp phần vào việc tăng lương cơ bản cao hơn cho nhiều người lao động. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi đã báo cáo mức tăng lương trung bình là 3,6% tại các công ty lớn cho năm tài chính 2024, hỗ trợ cho chi tiêu hộ gia đình và tạo nền tảng cho việc tăng giá.
• Tuân thủ và phản ứng tài chính: Luật Nhật Bản yêu cầu điều chỉnh thường xuyên các phúc lợi xã hội và mức lương tối thiểu theo xu hướng lạm phát. Luật về Mức lương tối thiểu đã được sửa đổi vào cuối năm 2024, với mức lương tối thiểu được điều chỉnh tăng theo lạm phát, đảm bảo tuân thủ pháp lý và hỗ trợ người lao động có thu nhập thấp.
• Triển vọng cho năm 2025 và hơn nữa: BOJ dự báo rằng lạm phát sẽ duy trì quanh mức 2% cho đến năm 2025, với sự hỗ trợ từ việc tăng trưởng lương liên tục và sự bình thường hóa dần của các chuỗi cung ứng toàn cầu (Ngân hàng Nhật Bản). Tuy nhiên, vẫn còn những rủi ro, bao gồm giá năng lượng biến động và những khó khăn dân số.

Tóm lại, Nhật Bản trong năm 2025 tiếp tục điều hướng một kỷ nguyên mới của lạm phát vừa phải, với các cải cách chính sách gần đây, điều chỉnh thị trường lao động và sự tuân thủ pháp lý định hình quỹ đạo kinh tế của mình. Triển vọng cho thấy sự ổn định giá quanh mục tiêu của BOJ, nhưng tính bền vững lâu dài phụ thuộc vào sự tăng trưởng lương tiếp tục và các cải cách cấu trúc.

Bối cảnh lịch sử: So sánh các chu kỳ lạm phát trong quá khứ và hiện tại

Quá trình lạm phát của Nhật Bản đã lâu được đặc trưng bởi sự lệch lạc khỏi các mẫu hình toàn cầu, đặc biệt kể từ những năm 1990. Đất nước đã trải qua một giai đoạn kéo dài của giảm phát sau sự sụp đổ của bong bóng giá tài sản vào đầu những năm 1990, với giá tiêu dùng ngưng trệ hoặc giảm trong phần lớn hai thập kỷ tiếp theo. Trong thời gian này, chỉ số giá tiêu dùng hàng năm (CPI) thường lơ lửng gần mức 0 hoặc rơi vào lãnh thổ âm, phản ánh sự ngưng trệ kinh tế kéo dài và nhu cầu nội địa thấp.

Một bước chuyển mình quyết định trong chính sách lạm phát bắt đầu với việc giới thiệu khung “Nới lỏng Tiền tệ Định lượng và Chất lượng” của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) vào năm 2013, nhằm đạt mục tiêu lạm phát 2%. Dù đã có những nỗ lực này, lạm phát vẫn dưới mục tiêu trong nhiều năm, bị cản trở bởi các yếu tố cấu trúc như dân số già, tăng trưởng lương yếu và các kỳ vọng giảm phát đã ăn sâu. Các đợt tăng thuế tiêu dùng vào năm 2014 và 2019 đã tạm thời đẩy lạm phát lên, nhưng những tác động này tồn tại không lâu, và lạm phát cơ bản đã nhanh chóng lùi lại.

Các gián đoạn kinh tế toàn cầu do đại dịch COVID-19 ban đầu đã củng cố áp lực giảm phát ở Nhật Bản. Tuy nhiên, một sự đảo ngược đáng kể đã xuất hiện vào năm 2022-2023, khi chi phí nguyên liệu thô và năng lượng nhập khẩu tăng vọt giữa lúc có các gián đoạn chuỗi cung ứng và sự suy yếu của đồng yên. Đến năm 2023, chỉ số CPI chính của Nhật Bản đã tăng cao hơn 3% lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, và tỷ lệ lạm phát cơ bản (không bao gồm thực phẩm tươi và năng lượng) cũng vượt quá 2% trong vài tháng liên tiếp – một diễn biến chưa từng thấy kể từ đầu những năm 1990 (Cục Thống kê Nhật Bản).

Để đáp ứng với những xu hướng này, BOJ đã bắt đầu điều chỉnh chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của mình một cách thận trọng, culminating in the termination of negative interest rates in March 2024—the first such move in 17 years (Ngân hàng Nhật Bản). Chính sách này cho thấy sự tự tin ngày càng tăng rằng động lực lạm phát có thể được duy trì, mặc dù với các caveats. Chính phủ cũng đã thực hiện các biện pháp để giảm áp lực chi phí sinh hoạt và khuyến khích tăng trưởng lương, chẳng hạn như kêu gọi các công ty tăng lương trong các cuộc đàm phán lao động hàng năm.

Nhìn về phía trước đến năm 2025 và những năm tiếp theo, các dự báo chính thức dự kiến rằng lạm phát sẽ giảm nhưng vẫn gần với mục tiêu 2% của BOJ, được hỗ trợ bởi sự tăng trưởng lương vững chắc đã được đồng ý trong các cuộc đàm phán “shunto” gần đây và việc kích thích của chính phủ (Văn phòng Nội các, Chính phủ Nhật Bản). Tuy nhiên, các rủi ro vẫn tồn tại: sự biến động giá hàng hóa toàn cầu, các thách thức về dân số và những bất ổn trong nhu cầu bên ngoài có thể ảnh hưởng đến các chu kỳ lạm phát trong tương lai. So với quá khứ, Nhật Bản hiện đang đối mặt với một môi trường lạm phát năng động hơn, mặc dù vẫn còn mong manh, đánh dấu một cuộc ra đi lịch sử khỏi nhiều thập kỷ giảm phát kéo dài.

Các động lực kinh tế chính: Điều gì đứng sau sự gia tăng giá cả ở Nhật Bản

Quá trình lạm phát của Nhật Bản trong năm 2025 được hình thành bởi sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố nội địa và quốc tế, đánh dấu một sự ra đi khỏi nhiều thập kỷ giảm phát và tăng giá thấp kéo dài. Sau đại dịch toàn cầu và những gián đoạn của chuỗi cung ứng, giá tiêu dùng ở Nhật Bản đã bắt đầu tăng đáng kể vào năm 2022, với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn quốc vượt mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản lần đầu tiên sau nhiều năm. Xu hướng này đã tiếp tục vào năm 2025, phản ánh cả các cú sốc bên ngoài và các điều kiện nội địa đang tiến triển.

• Giá cả và Chi phí Nhập khẩu: Nhật Bản, phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu cho năng lượng và nguyên liệu thô, đã phải đối mặt với chi phí tăng cao do giá năng lượng toàn cầu biến động và sự suy yếu của đồng yên. Sự yếu kém của đồng yên so với các loại tiền tệ lớn vào năm 2024-2025, do chính sách tiền tệ toàn cầu không đồng nhất, đã làm tăng sự lạm phát do nhập khẩu, đặc biệt là đối với nhiên liệu, thực phẩm, và hàng hóa chế biến (Ngân hàng Nhật Bản).
• Tăng trưởng lương và Biến động Thị trường Lao động: Để đáp ứng với chi phí sinh hoạt tăng lên, các tập đoàn lớn của Nhật Bản đã thực hiện các đợt tăng lương đáng kể trong hai năm liên tiếp, với các cuộc thương lượng lao động mùa xuân năm 2024 (shunto) dẫn đến mức tăng lương trung bình cao nhất trong hơn ba thập kỷ. Động lực lương này, trong khi hỗ trợ sức mua của hộ gia đình, cũng tạo thêm áp lực tăng giá trong lĩnh vực dịch vụ (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi).
• Các phát triển Chính sách và Quy định: BOJ đã dần chuyển đổi từ chính sách tiền tệ siêu nới lỏng của mình, tín hiệu một cách tiếp cận thận trọng đối với việc bình thường hóa lãi suất trong bối cảnh lạm phát kéo dài. Trong khi BOJ đã chấm dứt chính sách lãi suất âm vào năm 2024, họ đã cam kết theo dõi xu hướng lương và lạm phát cơ bản trước khi thực hiện các điều chỉnh chính sách tiếp theo (Ngân hàng Nhật Bản).
• Triển vọng Thống kê: Tính đến đầu năm 2025, CPI cơ bản (không bao gồm thực phẩm tươi) dự kiến sẽ trung bình quanh mức 2,1%–2,3% so với năm trước, nhẹ nhàng hơn mức mục tiêu của BOJ. Các nhà phân tích dự đoán lạm phát sẽ dần giảm vào năm 2026 khi áp lực chi phí nhập khẩu dịu lại và các tác động từ lương ổn định, nhưng các yếu tố cấu trúc như sự chuyển dịch dân số và thách thức về năng suất có thể làm chậm lại mứcuaccfc tăng tốc tiếp theo (Cục Thống kê Nhật Bản).

Nhìn về phía trước, động lực lạm phát của Nhật Bản sẽ phụ thuộc vào các cuộc thương lượng lương đang diễn ra, các phát triển của thị trường năng lượng, và thái độ chính sách của BOJ. Sự tuân thủ với các tiêu chuẩn lao động mới và tính minh bạch trong định giá doanh nghiệp sẽ được các nhà quản lý theo dõi chặt chẽ. Chính phủ tiếp tục theo dõi tác động của lạm phát đối với phúc lợi hộ gia đình, điều chỉnh các biện pháp tài chính khi cần thiết. Nhìn chung, mặc dù Nhật Bản đã bước vào một kỷ nguyên mới của lạm phát vừa phải, song sự không chắc chắn vẫn hiện hữu về tính bền vững của nó và tác động kinh tế rộng lớn hơn.

Tác động đến các hộ gia đình: Tiền lương, chi phí sinh hoạt và sức mua

Các xu hướng lạm phát gần đây của Nhật Bản đã có tác động đáng kể đến các hộ gia đình, ảnh hưởng đến tiền lương, chi phí sinh hoạt và sức mua tổng thể. Sau nhiều thập kỷ lạm phát thấp hoặc giảm phát, giá tiêu dùng đã bắt đầu tăng mạnh từ cuối năm 2022, do những gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng yên yếu và chi phí nhập khẩu năng lượng và thực phẩm cao.

Vào năm 2023, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn quốc không bao gồm thực phẩm tươi đã tăng 3,1%, vượt xa mức mục tiêu lạm phát 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ). Động lực tăng này đã tiếp tục vào năm 2024 và đầu năm 2025, với lạm phát cơ bản duy trì ở mức khoảng 2–2,5% so với năm trước, mặc dù áp lực đã từ từ dịu lại khi giá hàng hóa toàn cầu ổn định (Cục Thống kê Nhật Bản).

Tác động đến ngân sách hộ gia đình đã rất đáng nói. Các danh mục chi tiêu chính—như thực phẩm, tiện ích và giao thông—đã chứng kiến một trong những mức tăng giá cao nhất. Chính phủ đã đáp ứng bằng cách giới thiệu các khoản trợ cấp tạm thời cho năng lượng và hàng hóa thiết yếu trong năm 2023-2024, nhằm giảm bớt tác động đến những nhóm dân cư dễ bị tổn thương. Tuy các biện pháp này, song sẽ được dần cắt giảm vào năm 2025, làm dấy lên những lo ngại về áp lực trở lại lên tài chính hộ gia đình (Bộ Tài chính Nhật Bản).

Tăng trưởng lương, một yếu tố quan trọng trong việc duy trì sức mua, cuối cùng đã bắt đầu vượt qua lạm phát sau nhiều năm trì trệ. Các cuộc thương lượng lương mùa xuân “Shunto” năm 2024 đã chứng kiến các công ty lớn đồng ý với những mức tăng lương cao nhất trong ba thập kỷ, trung bình khoảng 5%. Chính phủ đã khuyến khích những sự tăng này, nhấn mạnh sự cần thiết của một vòng luân hồi tốt đẹp giữa lương và giá cả. Tuy nhiên, các công ty nhỏ hơn—các doanh nghiệp sử dụng phần lớn công nhân Nhật Bản—đã gặp khó khăn trong việc theo kịp các mức tăng này, dẫn đến việc phân phối lợi ích không đồng đều trong lực lượng lao động (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi).

Nhìn về phía trước đến năm 2025 và hơn nữa, BOJ dự báo lạm phát sẽ dần chậm lại, hội tụ vào mục tiêu 2% của nó khi các cú sốc bên ngoài dịu lại và nhu cầu trong nước ổn định. Lương được dự đoán sẽ tiếp tục tăng, mặc dù với tốc độ chậm hơn, khi tình trạng thiếu lao động và các sáng kiến chính sách hỗ trợ tăng áp lực lên mức lương. Chi phí sinh hoạt có thể vẫn ở mức cao hơn so với thời kỳ trước đại dịch, nhưng thu nhập thực có thể cải thiện nếu mức tăng lương tiếp tục và lạm phát giữ ở mức vừa phải (Ngân hàng Nhật Bản).

Tóm lại, mặc dù lạm phát đã làm giảm sức mua của các hộ gia đình trong những năm gần đây, nhưng những lợi ích từ việc tăng lương và hỗ trợ chính phủ có mục tiêu đang giúp giảm nhẹ tác động. Triển vọng phụ thuộc vào sự cân bằng tinh tế giữa tăng trưởng lương bền vững và lạm phát ổn định, vừa phải.

Tác động kinh doanh: Phản ứng của doanh nghiệp và sự khác biệt giữa các ngành

Môi trường lạm phát gần đây ở Nhật Bản đã thúc đẩy các doanh nghiệp phải xem xét lại chiến lược, định giá và quản lý chuỗi cung ứng. Tính đến giữa năm 2025, chỉ số giá tiêu dùng cơ bản (CPI)—không bao gồm thực phẩm tươi sống—đã ghi nhận mức tăng khoảng 2,7% so với cùng kỳ năm trước, duy trì các mức trên mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) trong ba năm liên tiếp. Sự bền bỉ này là kết quả của nhiều thập kỷ giảm phát hoặc lạm phát gần như bằng không, đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong quy trình ra quyết định của doanh nghiệp.

Nhiều công ty, đặc biệt là trong các сектора tiêu dùng, đã chuyển tải các chi phí đầu vào cao hơn và chi phí lao động lên giá bán lẻ, một thực hành mà trước đây thường bị tránh do tâm lý giảm phát. Các nhà bán lẻ lớn và nhà sản xuất thực phẩm đã thông báo tăng giá hàng ngàn sản phẩm, với Cục Thống kê Nhật Bản báo cáo lạm phát giá thực phẩm vượt quá 4% vào năm 2025. Ngành sản xuất, đặc biệt trong các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng, đang phải đối mặt với chi phí nguyên liệu thô cao, dẫn đến việc tăng tốc đầu tư vào tự động hóa và hiệu quả năng lượng.

• Chính sách lương doanh nghiệp: Phản ứng trước các cuộc gọi từ chính phủ và các cuộc thương lượng lao động, các doanh nghiệp lớn đã thực hiện các mức tăng lương cơ bản trung bình là 3,5% vào mùa xuân năm 2025—mức cao nhất trong hơn ba thập kỷ (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi). Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) báo cáo gặp khó khăn trong việc theo kịp mức tăng lương như vậy, làm gia tăng tình trạng thiếu lao động và thúc đẩy sự hợp nhất kinh doanh.
• Cảnh quan pháp lý và tuân thủ: Luật sửa đổi về các biện pháp đặc biệt cho việc chuyển giao thuế tiêu dùng ở Nhật Bản vẫn đang có hiệu lực, yêu cầu phải chuyển giao kịp thời và công bằng các chi phí tăng lên qua chuỗi cung ứng. Ủy ban Thương mại Công bằng Nhật Bản tiếp tục theo dõi giá cả cạnh tranh và các thực hành thương lượng bất công, đặc biệt trong các giao dịch B2B.
• Khác biệt giữa các ngành: Trong khi ngành dịch vụ—đặc biệt là du lịch và khách sạn—được hưởng lợi từ nhu cầu quay trở lại và khả năng điều chỉnh giá, các lĩnh vực như bán lẻ và dịch vụ thực phẩm đối mặt với sự kháng cự của người tiêu dùng đối với việc tăng giá, gây áp lực lên lợi nhuận. Các nhà sản xuất xuất khẩu hưởng lợi từ đồng yên yếu, nhưng sự biến động của giá năng lượng và hàng hóa nhập khẩu cũng làm giảm bớt một số lợi ích.

Nhìn về phía trước, các công ty Nhật Bản dự kiến sẽ tiếp tục số hóa hoạt động, cơ cấu lại chuỗi cung ứng để đảm bảo sự linh hoạt, và thực hiện các mô hình định giá động. Sự lạm phát vừa phải tiếp tục có thể hỗ trợ tăng trưởng lương và nhu cầu nội địa, tuy nhiên, sự chênh lệch giữa các công ty lớn và SMEs, cũng như lợi nhuận giữa các ngành, có thể tiếp tục tồn tại (Ngân hàng Nhật Bản). Sự cảnh giác quy định và tuân thủ các thực hành thương mại công bằng sẽ vẫn quan trọng khi động lực lạm phát phát triển đến năm 2026 và hơn thế nữa.

Chính sách của chính phủ và phản ứng quy định (Nguồn: mofa.go.jp, boj.or.jp, mof.go.jp)

Nhật Bản đã trải qua một sự chuyển mình đáng chú ý trong động lực lạm phát kể từ năm 2022, rời xa nhiều thập kỷ tăng giá rất thấp hoặc giảm phát. Tính đến đầu năm 2025, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) vẫn phản ánh lạm phát vừa phải, với lạm phát cơ bản (không bao gồm thực phẩm tươi sống) duy trì ở mức khoảng 2%, gần gũi với mục tiêu dài hạn của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ). Sự thay đổi này được ảnh hưởng bởi các gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, sự suy yếu của đồng yên và sự biến động giá năng lượng. Chính phủ và các nhà quản lý đã phản ứng bằng một sự kết hợp giữa điều chỉnh chính sách tiền tệ và tài khóa để quản lý lạm phát trong khi hỗ trợ phục hồi kinh tế.

• Điều chỉnh chính sách tiền tệ: Vào năm 2024, BOJ đã chấm dứt chính sách lãi suất âm và kiểm soát đường cong lợi suất, đánh dấu một sự chuyển mình chính sách lịch sử. Quyết định của BOJ nâng lãi suất dần dần nhằm ngăn ngừa lạm phát chạy quá mà vẫn được điều chỉnh cẩn thận để không kìm hãm tăng trưởng trong một môi trường kinh tế vẫn còn yếu. BOJ tiếp tục theo dõi sự tăng trưởng lương và giá dịch vụ như là những chỉ báo chính cho động lực lạm phát bền vững. Trong năm 2025 và triển vọng trung hạn, BOJ dự kiến lạm phát CPI cơ bản sẽ duy trì gần mục tiêu 2% của mình, miễn là mức tăng lương vẫn tiếp diễn và các áp lực chi phí nhập khẩu ổn định (Ngân hàng Nhật Bản).
• Các biện pháp tài chính và khung pháp lý: Bộ Tài chính đang thực hiện các ngân sách bổ sung để giảm bớt áp lực chi phí sinh hoạt cho các hộ gia đình và doanh nghiệp, đặc biệt là nhằm vào giá năng lượng và thực phẩm. Những biện pháp này được thực hiện trong khuôn khổ của các đạo luật tài chính hiện có, như Luật Tài chính Công và các quy định ngân sách đặc biệt có liên quan. Chính phủ cũng đã tăng cường các yêu cầu tuân thủ đối với việc phát hành trợ cấp và giám sát giá cả để đảm bảo sử dụng công quỹ một cách minh bạch và ngăn chặn việc chuộc lợi (Bộ Tài chính, Nhật Bản).
• Giám sát quy định và phối hợp: Chính phủ, thông qua sự phối hợp liên bộ do Văn phòng Nội các và Bộ Ngoại giao đảm trách, đã nâng cao khả năng giám sát các xu hướng kinh tế toàn cầu, sự bền vững của chuỗi cung ứng và các rủi ro địa chính trị. Sự hợp tác quốc tế—đặc biệt với các đối tác G7—vẫn rất quan trọng để quản lý lạm phát nhập khẩu và ổn định cung ứng năng lượng. Các cơ quan quản lý đang tích cực xem xét tuân thủ giữa các nhà nhập khẩu và nhà bán lẻ để duy trì các tiêu chuẩn giá cả công bằng và bảo vệ người tiêu dùng. Những nỗ lực này phù hợp với các nghĩa vụ của Nhật Bản theo các thỏa thuận kinh tế quốc tế và quy định thương mại công bằng trong nước (Bộ Ngoại giao Nhật Bản).

Nhìn về phía trước, triển vọng lạm phát cho Nhật Bản trong năm 2025 và các năm tiếp theo phụ thuộc vào xu hướng lương trong nước, giá hàng hóa toàn cầu và biến động tỷ giá hối đoái. Các nhà hoạch định chính sách dự kiến sẽ duy trì một thái độ linh hoạt trong quy định, điều chỉnh các công cụ tiền tệ và tài khóa khi cần thiết để cân bằng giữa sự ổn định giá cả với sự tăng trưởng kinh tế bền vững.

Thuế và tuân thủ: Điều hướng các thay đổi pháp lý liên quan đến lạm phát (Nguồn: nta.go.jp, mof.go.jp)

Quá trình lạm phát của Nhật Bản đã thúc đẩy những thay đổi đáng kể trong chính sách thuế, yêu cầu tuân thủ và thực tiễn hành chính khi các cơ quan quản lý phản ứng với những điều kiện kinh tế vĩ mô đang phát triển. Sau nhiều thập kỷ lạm phát thấp và thỉnh thoảng giảm phát, những năm gần đây—đặc biệt kể từ năm 2022—đã chứng kiến giá tiêu dùng vượt mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ). Theo Cục Thống kê Nhật Bản, chỉ số giá tiêu dùng quốc gia (CPI) đã tăng khoảng 3,2% so với năm trước vào năm 2023, và dự báo cho năm 2025 dự kiến lạm phát sẽ dịu lại gần mục tiêu của BOJ nhưng vẫn giữ trên mức trung bình lịch sử.

Để đáp ứng với những áp lực lạm phát này, các cơ quan thuế của Nhật Bản và các nhà hoạch định chính sách tài khóa đã thực hiện một số điều chỉnh pháp lý và hành chính. Bộ Tài chính (Bộ Tài chính, Nhật Bản) đang theo dõi chặt chẽ tác động kinh tế của lạm phát đối với sức mua của hộ gia đình, chi phí doanh nghiệp và doanh thu của chính phủ. Điều này đã ảnh hưởng đến thiết kế và việc thực hiện các biện pháp giảm thuế, chẳng hạn như giảm tạm thời một số loại thuế tiêu thụ và trợ cấp có mục tiêu, đặc biệt là đối với năng lượng và thực phẩm—những lĩnh vực bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi các cú sốc giá toàn cầu. Những biện pháp này đòi hỏi phải theo dõi sự tuân thủ chặt chẽ để đảm bảo đủ điều kiện và ngăn chặn việc gian lận.

Đối với cả người nộp thuế cá nhân và doanh nghiệp, Cơ quan Thuế Quốc gia (Cơ quan Thuế Quốc gia) đã cập nhật hướng dẫn và nghĩa vụ tuân thủ để phản ánh những thay đổi do lạm phát gây ra. Điều này bao gồm các điều chỉnh về ngưỡng khấu trừ thuế, tỷ lệ khấu hao và xử lý thuế tiêu thụ. Đáng chú ý, ngưỡng khấu trừ thuế thu nhập và một số đóng góp an sinh xã hội đã được điều chỉnh để phản ánh sự suy giảm thu nhập thực do lạm phát, như đã được công bố trong kế hoạch cải cách thuế mới nhất cho năm tài chính 2025 (Bộ Tài chính, Nhật Bản).

• Nhật Bản vẫn giữ mức thuế tiêu thụ tiêu chuẩn là 10%, nhưng các cuộc thảo luận vẫn tiếp tục về những điều chỉnh tiềm năng trong tương lai nếu lạm phát kéo dài vượt qua các dự báo.
• Các người nộp thuế được khuyến khích duy trì hồ sơ chính xác về các điều chỉnh liên quan đến lạm phát, đặc biệt là đối với khấu hao và định giá hàng tồn kho, để đảm bảo tuân thủ trong quá trình kiểm tra.
• Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) được hưởng lợi từ các biện pháp đặc biệt, bao gồm thời hạn nộp hồ sơ kéo dài và các chương trình hỗ trợ, để giúp giải quyết áp lực dòng tiền do lạm phát gây ra.

Nhìn về phía trước đến năm 2025 và những năm tiếp theo, triển vọng cho lạm phát và các thay đổi pháp lý liên quan vẫn cần thay đổi. Các cơ quan có thẩm quyền cam kết xây dựng một khung quy định phản ứng linh hoạt, cân bằng giữa sự bền vững tài khóa và sự hỗ trợ đối với người nộp thuế. Việc theo dõi liên tục và các sửa đổi định kỳ trong lập pháp được kỳ vọng sẽ diễn ra khi các điều kiện kinh tế vĩ mô phát triển, đòi hỏi sự cảnh giác và khả năng thích ứng của cả người nộp thuế và doanh nghiệp (Cơ quan Thuế Quốc gia).

Dự đoán của các chuyên gia: Dự báo cho năm 2025-2030 (Nguồn: boj.or.jp, cao.go.jp)

Cảnh quan lạm phát của Nhật Bản trong năm 2025 được hình thành bởi sự tương tác giữa các chuyển mình chính sách nội địa, các áp lực kinh tế toàn cầu và những thực tế dân số. Sau nhiều thập kỷ tăng trưởng giá cả âm ủy và những lo ngại về giảm phát kéo dài, những năm gần đây đã thấy giá tiêu dùng của Nhật Bản tăng vượt mức mục tiêu 2% lâu dài của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ)—một mức ngưỡng chưa được duy trì nhất quán kể từ đầu những năm 1990. Sự bùng nổ gần đây này, được thúc đẩy bởi chi phí năng lượng, đứt gãy chuỗi cung ứng và đồng yên yếu hơn, đã thúc đẩy việc điều chỉnh cả trong chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa.

Theo Ngân hàng Nhật Bản, chỉ số giá tiêu dùng (CPI, không bao gồm thực phẩm tươi sống) dự kiến sẽ tăng khoảng 2,4% trong năm tài chính 2025, sau một giai đoạn lạm phát vượt 2% vào năm 2024. Báo cáo Triển vọng của BOJ vào tháng 4 năm 2024 lưu ý rằng trong khi áp lực giá do nhập khẩu dự kiến sẽ dịu lại, lạm phát cơ bản—phản ánh sự tăng trưởng lương và nhu cầu nội địa—sẽ có khả năng duy trì mức tăng CPI trung bình trên mục tiêu ngân hàng trung ương trong suốt giữa những năm 2020.

Về mặt quy định, chính phủ vẫn cam kết duy trì sự ổn định giá cả và tăng trưởng lương bền vững như một phần của chiến lược phục hồi nền kinh tế. Văn phòng Nội các nhấn mạnh tầm quan trọng của các cải cách cấu trúc để tăng cường năng suất và giải quyết tình trạng thiếu lao động, những yếu tố được dự báo sẽ hỗ trợ cho lạm phát vừa phải trong những năm tới. Gói chính sách “Hình thức Tư bản Mới” của chính phủ, được khởi động vào năm 2022, tiếp tục khuyến khích các khoản đầu tư của doanh nghiệp vào nguồn nhân lực và công nghệ nâng cao năng suất—các yếu tố được coi là quan trọng để duy trì lạm phát trên mức quá khứ giảm phát.

Quá trình lạm phát của Nhật Bản từ năm 2025 và những năm tiếp theo đánh dấu một sự ra đi quan trọng khỏi cuộc chiến kéo dài với giảm phát và sự tăng trưởng giá cả thấp. Kể từ năm 2022, lạm phát giá tiêu dùng cơ bản (không bao gồm thực phẩm tươi) đã liên tục duy trì trên mục tiêu 2% của Ngân hàng Nhật Bản (BOJ), đạt 2,6% so với năm trước tính đến giữa năm 2024, dưới tác động của các áp lực chi phí nhập khẩu và đồng yên yếu hơn. Tiền lương đã bắt đầu tăng, với các tập đoàn lớn đồng ý đối với các mức tăng lương cơ bản lớn nhất trong nhiều năm qua trong cuộc thương lượng shunto mùa xuân năm 2024, một xu hướng được dự kiến sẽ tiếp tục trong năm 2025 (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi).

Để đối phó, BOJ đã thực hiện các động thái lịch sử vào tháng 3 năm 2024 bằng cách chấm dứt chính sách lãi suất âm của mình, nâng lãi suất chính sách lần đầu tiên kể từ năm 2007, và ngừng kiểm soát đường cong lợi suất (Ngân hàng Nhật Bản). Sự chuyển mình này chỉ ra một sự bình thường hóa cẩn trọng của chính sách tiền tệ khi những kỳ vọng lạm phát trở nên nổi bật hơn. Mặc dù BOJ tiếp tục nhấn mạnh cách tiếp cận dần dần, nhưng những cú tăng lãi suất nữa vẫn có thể xảy ra nếu lạm phát tiếp tục vượt qua mục tiêu và tăng trưởng lương sẽ trở nên bền vững (Ngân hàng Nhật Bản).

Đối với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đầu tư, sự thay đổi trong động lực lạm phát cần đưa đến quá trình đánh giá chiến lược lại về định giá, lương và quản lý chuỗi cung ứng. Quyền lực thiết lập giá có thể được cải thiện trong các lĩnh vực mà thiếu hụt lao động là trầm trọng hoặc chi phí nhập khẩu vẫn cao. Tuy nhiên, việc tuân thủ các luật lao động và nghĩa vụ an sinh xã hội đang thay đổi—đặc biệt là xung quanh sự minh bạch về tiền lương và trả công bình đẳng—sẽ là rất thiết yếu (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi). Các công ty nên theo dõi các diễn biến trong quy định về lao động và tính toán tăng cường chi phí nhân sự vào các kế hoạch dài hạn.

Các tổ chức tài chính và các bên cho vay nên dự kiến có sự bình thường hóa hơn nữa của lãi suất, để thực hiện xem xét lại các thông lệ cho vay, các khuôn khổ quản lý rủi ro và kiểm tra căng thẳng đối với các danh mục nhạy cảm với sự tăng lãi suất. Các công ty đối diện với người tiêu dùng có thể cần điều chỉnh cho các mô hình chi tiêu đang thay đổi khi lạm phát làm giảm sức mua thực, mặc dù tiền lương danh nghĩa tăng lên.

Đối với các nhà hoạch định chính sách, việc đảm bảo rằng lạm phát vẫn do nhu cầu thúc đẩy và kèm theo sự tăng trưởng lương vững chắc sẽ là chìa khóa để duy trì vòng quay tích cực. Việc nâng cao sự phối hợp giữa chính sách tiền tệ và tài khóa, cũng như hỗ trợ cụ thể cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương, sẽ góp phần giảm thiểu tác động phân phối tiêu cực. Việc truyền thông minh bạch từ BOJ và các bộ liên quan là rất quan trọng để gắn kết các kỳ vọng và đảm bảo các chuyển tiếp thị trường diễn ra suôn sẻ.

Tóm lại, triển vọng lạm phát của Nhật Bản cho năm 2025 và những năm tới là một dấu hiệu lạc quan cẩn trọng, nhưng sự cảnh giác và thích ứng chủ động của tất cả các bên liên quan là rất cần thiết để đảm bảo sự ổn định và tăng trưởng bền vững, rộng rãi.

Nguồn & Tài liệu tham khảo

• Ngân hàng Nhật Bản
• Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi
• Văn phòng Nội các
• Bộ Tài chính, Nhật Bản
• Cơ quan Thuế Quốc gia
• Văn phòng Nội các